Για ακόμα μια φορά το σεμινάριο ESPON επικεντρώθηκε σε επίκαιρες συζητήσεις πολιτικής, εστιάζοντας στο θέμα της χρήσης γης σε ευρωπαϊκές περιοχές, ένα φλέγον ζήτημα που απασχολεί κατά κύριο λόγο τις πρωτεύουσες και περιφέρειες της Κεντρικής Ευρώπης. και αποτελεί προτεραιότητά της. 

Το σεμινάριο με θέμα «Μηδενική Καθαρή Δέσμευση Γης (No Net Land Take): Πολιτικές και Πρακτικές  σε όλη την Ευρώπη», υπό τη Βελγική Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πραγματοποιήθηκε στη Mons στις 5 και 6 Ιουνίου 2024. 

Στόχος του σεμιναρίου ήταν να εμβαθύνει στην πολυπλοκότητα των πολιτικών και πρακτικών που στοχεύουν στη μείωση της μετατροπής της γης σε τεχνητές επιφάνειες και των επιπτώσεών τους στη βιοποικιλότητα και την οικολογία, ενώ συζητήσεις για την προσιτή στέγαση και τη συνολική δημογραφική και οικονομική ανάπτυξη όλων των περιοχών ανεξαρτήτως των χωρικών τους χαρακτηριστικών αποτέλεσαν το κορμό του προγράμματος την πρώτη μέρα του σεμιναρίου. 

Η πλούσια χωρική κληρονομιά της ΕΕ περιλαμβάνει πληθώρα εδαφών και ο πλούτος αυτός είναι ένα αγαθό που πρέπει να προστατευθεί και να διατηρηθεί για τις μελλοντικές γενιές. Ωστόσο, εκτιμάται ότι περίπου το 60% έως 70 % των εδαφών της ΕΕ δεν είναι υγιή. Η γη και το έδαφος εξακολουθούν να υπόκεινται σε διεργασίες σοβαρής υποβάθμισης όπως η διάβρωση, η συμπύκνωση, η απομείωση της οργανικής ύλης, η μόλυνση, η απώλεια της βιοποικιλότητας, η αλάτωση και η σφράγιση. Αυτή η βλάβη προκύπτει από τη μη βιώσιμη χρήση και διαχείριση της γης, την υπερεκμετάλλευση των γαιών και τις εκπομπές ρύπων.

Ο Xavier Desjardins, από το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, μίλησε για την ανάγκη ποσοτικοποίησης στοιχείων και αποτίμησης των δεδομένων για τη χρήση γης, καθώς και της παρακολούθησης των επιπτώσεων από την εφαρμογή της «μηδενικής καθαρής δέσμευσης γης» στη χρήση γης, φέρνοντας ως παράδειγμα ότι ενίοτε η γεωργία και οι αγροκαλλιέργειες μπορεί να αποδειχθούν πιο επιβλαβείς στη γη/έδαφος απ’ ότι η στέγαση. Ο Bavo Peeters από τη Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος ανέφερε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βρίσκεται στη διαδικασία επεξεργασίας ενός νομοθετικού πλαισίου «Παρακολούθησης του Εδάφους» (Soil Monitoring Law).

Στα συμπεράσματα σχετικών μελετών αναφέρθηκε ότι οι πλουσιότερες και πιο αναπτυγμένες περιφέρειες είναι περισσότερο έτοιμες για την πράσινη μετάβαση από ότι οι αγροτικές και οι λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες με την Ελλάδα να παρουσιάζει πολύ χαμηλά ποσοστά «πράσινης ετοιμότητας». 

Η δεύτερη μέρα του σεμιναρίου αφορούσε στην παρουσίαση συμπερασμάτων από μελέτες που εκπονούνται από το ESPON. Στην ενότητα για τη χωρική συνεργασία στην μπλε ανανεώσιμη ενέργεια, η Ματθίλδη Κωνσταντοπούλου, εκπρόσωπος της χώρας στην Επιτροπή Παρακολούθησης του Προγράμματος, Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών, ανέφερε ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην τέταρτη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση στην αξιοποίηση ηλιακής και αιολικής ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα της χώρας, τονίζοντας ότι στόχος είναι η δυναμικότητα της χώρας από ανανεώσιμες πηγές να ξεπεράσει τα 12 GW έως το 2030 με 2 GW να προέρχονται από τα υπεράκτια αιολικά πάρκα. Ωστόσο, η εγκατάσταση των αιολικών πάρκων σε παράκτιες και νησιωτικές περιοχές οφείλει να είναι ισόρροπη και βιώσιμη και να ακολουθεί κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και οικονομικούς κανόνες. 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε και η ενότητα για την κοινωνική, προσιτή και ποιοτική  στέγαση, ενώ σημειώθηκε ότι τα κοινωνικοοικονομικά κριτήρια επιλογής, εύρεσης και συντήρησης της στέγης για ευπαθείς ομάδες πληθυσμού είναι πρωταρχικά για τη χωροθέτηση των κοινωνικών κατοικιών. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης μελέτης θα εκπονηθεί μια περίληψη/σύνοψη για την Ευρωπαϊκή πραγματικότητα στη στέγαση (European Housing Policy Compendium)  και η Ελλάδα εκδήλωσε το ενδιαφέρον της να συμπεριληφθεί στις χώρες για τις οποίες θα εκπονηθούν σχετικές μελέτες (housing country fiches).

Εδώ μπορείτε να δείτε όλες τις παρουσιάσεις του σεμιναρίου.