Μεγιστοποιώντας την επίδραση των κοινοτικών πόρων - Άρθρο του ΓΓΔΕ & ΕΣΠΑ, Δ. Σκάλκου στην εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος, 28.4.24

8/5/2024

Οι πόροι της Πολιτικής Συνοχής έχουν συμβάλει διαχρονικά στη σύγκλιση των ευρωπαϊκών περιφερειών και τον οικονομικό εκσυγχρονισμό τους. Υπολογίζεται ότι κάθε ευρώ που επενδύεται στην Ε.Ε. από τα προγράμματα της Συνοχής 2014-2020 και 2021-2027 αυξάνει το ΑΕΠ κατά τρία ευρώ με ορίζοντα το 2043. Ειδικά οι λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες στις λεγόμενες «χώρες της συνοχής», ανάμεσά τους και η Ελλάδα, ωφελούνται συγκριτικά πολλαπλάσια. Είναι ενδεικτικό ότι το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση του ΑΕΠ την περίοδο 2021-2030 επιπλέον κατά 31 δισ. ευρώ.

Αθροιστικά οι πόροι της Πολιτικής Συνοχής και του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προσδίδουν εξαιρετική προοπτική στην ελληνική οικονομία. Ωστόσο, καθοριστικός παράγοντας για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι η αποτελεσματική αξιοποίησή τους προκειμένου να χρηματοδοτήσουν εκείνες τις δημόσιες πολιτικές που θα συμβάλλουν στον παραγωγικό μετασχηματισμό της οικονομίας και να μοχλεύσουν πολλαπλάσιους ιδιωτικούς πόρους. Σε αυτή την κατεύθυνση αναδεικνύονται τρεις κύριες μεταβλητές:

• Πρώτον, η δημιουργία επαρκούς «δεξαμενής έργων»  που θα τροφοδοτεί τα κοινοτικά προγράμματα με νέα έργα. Αν και φαίνεται παράδοξο έπειτα από μια μακρά περίοδο υποχρηματοδότησης της δημόσιας οικονομίας, δεν είναι εύκολο να αντιστοιχηθούν οι σημαντικοί διαθέσιμοι πόροι με ώριμα έργα έτοιμα προς χρηματοδότηση. Απαιτείται, μεταξύ άλλων, μακροπρόθεσμος προγραμματισμός και αυξημένη χρηματοδότηση μελετών.
• Δεύτερον, η ενίσχυση της διαχειριστικής ικανότητας (administrative capacity) της διοικητικής μηχανής και των δικαιούχων. Το ζήτημα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο καθώς το θεσμικό περιβάλλον («καλή διακυβέρνηση») και η επάρκεια των δικαιούχων είναι ο καταλύτης στην τελική επίδραση των πόρων. Ας μην παραγνωρίζουμε δε το γεγονός ότι συχνά είναι οι ίδιοι δικαιούχοι που καλούνται να υλοποιήσουν όλα τα έργα, ζητώντας τους στην πραγματικότητα να διπλασιάσουν τους προηγούμενους ρυθμούς απόδοσης τους. 
• Τρίτον, ο αποτελεσματικός συντονισμός ανάμεσα στα Προγράμματα του ΕΣΠΑ και το Σχέδιο Ελλάδα 2.0 ώστε να επιτυγχάνονται οι αναγκαίες συνέργειες προκειμένου να διασφαλίζεται ο κατάλληλος χρονισμός των δράσεων τους, να αποτρέπεται ο παραγκωνισμός (crowding out) ιδιωτικών αλλά και δημόσιων επενδύσεων από την υπερσυγκέντρωση πόρων/έργων σε συγκεκριμένους τομείς/γεωγραφικές περιοχές, να συνδέονται οι προωθούμενες μεταρρυθμίσεις και των δύο εργαλείων με τις χρηματοδοτούμενες επενδύσεις.

Η Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια προχώρησε μεθοδικά στην αναγκαία οργανωτική και θεσμική προετοιμασία ώστε να βελτιώσει το σύστημα διαχείρισης και υλοποίησης των συγχρηματοδοτούμενων έργων. Αυτό καταδεικνύεται από τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα, όπως οι πρωτιές στις εγκρίσεις των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2021-2027 και του Σχεδίου Ελλάδα 2.0 και οι συνεχείς θετικές επιδόσεις στην απορρόφηση των πόρων τους. Μόνο το 2023 εισέρευσαν στην ελληνική οικονομία από το ΕΣΠΑ 4,1 δις ευρώ. Δεν υπάρχει βέβαια το παραμικρό περιθώριο εφησυχασμού καθώς από τη μεγιστοποίηση της επίδρασης των κοινοτικών πόρων στην ελληνική οικονομία θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό η συνέχιση της δυναμικής πορείας της στα επόμενα χρόνια.